اغلب اوقلت درد پا ناشی از آسیب، فرسودگی، ساییدگی و استفاده‌ی بیش از حد از استخوان‌ها یا عضلات پا است. اما با این حال گاهی نیز منشاء درد پا می‌تواند بخش‌های دیگر بدن مانند ستون فقرات یا باسن باشد. پاها در طول روز بیشترین فشار ناشی از فعالیت‌های روزمره را تحمل می‌کنند، به همین دلیل احتمال بروز آسیب‌های جزئی و یا حتی شدید و حاد در قسمت‌های مختلف آن، وجوددارد. اغلب دردهای ناحیه‌ی پا ناشی از مشکلات جزئی هستند و با استراحت از بین می‌روند، اما در صورتی که درد پا شدید یا مداوم باشد، نشانه از جدی بودن مشکل بوده و نیاز است فرد با مراجعه به پزشک در سدد برطرف نمودن آن برآید.

فیزیوتراپی یک راهکار درمانی مناسب در درمان و بهبود مشکلات در ناحیه‌ی پا می‌باشد. مرکز فیزیوتراپی نسیم‌سلامت، واقع در شهرک‌گلستان، با بکارگیری بهترین دستگاه‌ها و متخصصین در این زمینه، کنار شماست.

علل شایع بروز درد در ناحیه پا

پیچ خوردگی مچ پا

یکی از آسیب‌های شایع در مچ پا می‌باشد که در اثر پیچ خوردن یا چرخش مچ پا به سمت داخل یا خارج، می‌تواند رخ‌دهد و منجر به کشیدگی یا پارگی رباط‌های مچ پا و حتی شکستگی در ناحیه‌ی مچ پا شود. پیچ‌خوردگی مچ پا، می‌تواند یکی دلایل درد پا در تمام رده‌های سنی و سطوح فعالیت فیزیکی باشد. این عارضه معمولا به صورت محافظتی در خانه قابل‌درمان است، اما اگر علائم آن مانند درد، کبودی، عدم توانایی تحمل وزن بر روی پا و.. باقی بماند، لازم‌است که به پزشک مراجعه‌شود.

شکستگی و دررفتگی مچ یا انگشتان

جزء آسیب‌های شدید ناحیه‌ی پا طبقه‌بندی می‌شوند که می‌توانند در اثر تصادف، افتادن، پیچ خوردگی شدید و… ایجاد شوند. معمولا، دررفتگی به ندرت به تنهایی رخ می‌دهد و در اکثر مواقع، با شکستگی در این ناحیه همراه است. علائم آن شامل درد شدید، کبودی، قرمزی، عدم توانایی تحمل وزن و… می‌باشد، که سریعا باید به پزشک مراجعه شود تا مراقبت‌های اولیه انجام گردد.

خار پاشنه

خار پاشنه یا اسپور پاشنه در واقع ذخیره‌ی کلسیم است که باعث ایجاد یک استخوان برآمده زیر استخوان پاشنه پا می‌شود. اگرچه اغلب بدون درد هستند اما می‌توانند باعث درد پاشنه شوند. این عارضه در طی چند ماه اتفاق می‌افتد، و اغلب به علت کشش عضلات و رباط‌های پا، کشش پلانتر فاسیا و تکرار پاره شدن، غشای پاشنه استخوانی است. عواملی چون ایستادن طولانی روی یک پا، وزن بیش از حد و کفش‌های نامناسب، در شکل گیری آن موثر هستند.

آرتروز پا

در این بیماری، فرسودگی غضروف به مرور باعث سفتی و درد مفاصل می‌شود که ممکن‌است، در مفاصل مختلف بدن از جمله پا نیز اتفاق بیافتد. افزایش سن و ساییدگی مفاصل شایع ترین علت آرتروز می‌باشد. اما عوامل دیگری همچون وراثت، اضافه وزن وآسیب دیدگی مفاصل نیز، در بروز آن تاثیر گذار هستند.

اسپاسم و گرفتگی عضلات پا

گرفتگی عضلات پا می‌تواند به‌صورت ناگهانی ظاهر و باعث درد شدید شود. این درد میتواند کمتر از یک دقیقه یا مدتی طولانی‌تری برای فرد آزاردهنده باشد. البته ممکن است قبل از بروز اسپاسم فرد علائم هشدار دهنده‌‌ای مانند سوزن سوزن شدن و سفت شدن ماهیچه‌ها را احساس کند. عوامل گوناگونی برای گرفتگی یا اسپاسم وجود دارد، ازجمله کم آبی بدن، گردش خون ضعیف، فعالیت بیش از حد یک ماهیچه، کمبود مواد معدنی، مصرف الکل و خستگی عضلانی.

انگشت چنگالی

حالتی است که در آن انگشتان به‌صورت خمیده باقی می‌مانند؛ که می‌تواند یک یا تعداد بیشتری از انگشتان را درگیر کند و دلیل شباهتی که دست به چنگال حیوانات پیدا می‌کند، به این اسم خوانده می‌شود. انگشت چنگالی می‌تواند یک اختلال مادرزادی باشد یا در طول زندگی به دلیل آسیب عصبی، اسکار پوستی، بیماری باکتریایی و… ایجاد شود. معمولا این اختلال قابل درمان است که علائم آن بسته به شدت بیماری با درمان می‌تواند کاملا یه به‌طور نسبی رفع گردد.

انگشت چکشی

انگشت چکشی به نوعی بدشکلی انگشتان پا گفته می‌شود، که در آن انگشت پا به سمت پایین حالت خم شدگی پیدا می‌کند. این بیمار به علت منقبض شدن تاندون‌های انگشت ایجاد می‌شود و اگر به‌طور مداوم و طولانی مدت به این شکل بماند، لازم‌است فرد به پزشک مراجعه نماید. از علل بروز این بیماری می‌توان به استفاده از کفش‌های نامناسب، آسیب‌دیدگی انگشت‌های پا و آرتریت اشاره‌کرد.

صافی کف پا

مشکلات قوس کف پا ممکن است براثر دلایل ژنتیکی و محیطی ایجاد شود. به این معنا که مشکلات حرکتی، استفاده از کفش‌های نامناسب، بیماری‌های عصبی عضلانی و یا قوس کف پای مادرزادی هم می‌توانند باعث اختلال در قوس کف پا شوند، مثل بیماری‌های شارکوت، ماری و توث. استفاده از پشتیبان کفش، یا کفی‌های طبی و همچنین تمرینات اصلاحی خاص، می‌توانند در پیشگیری و تا حدودی اصلاح عارضه، به فرد کمک کنند.

نقرس

بالا رفتن اسید اوریک در خون، باعث ایجاد کریستال‌های سوزنی‌شکل در مفصل شده که با التهاب مفاصل همراه‌است و باعث ایجاد علائمی چون تورم، گرما، حساسیت و قرمزی در ناحیه می‌شود. درصورت ابتلا به این بیماری هنگام نشستن درد و لرزش در پا می‌شود. مصرف بیش‌‌ازحد برخی خوراکی‌ها مانند گوشت قرمز، داروهای فشار خون و مشروبات الکلی احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش‌می‌دهند.

میخچه و پینه

میخچه ضایعه‌ای پینه‌ای شکل از پوست مرده است که معمولا و سطوح نازک و بدون موی پوست به‌خصوص در قسمت پشتی پنجه یا انگشتان یا قسمت ضخیم‌تر پوست کف دست و پا ایجاد‌می‌شود.

پینه بخشی از پوست است که به علت اصطکاک، فشار و تحریک سفت و ضخیم شده.

از دلایل به‌وجودآمدن میخچه و پینه  می‌توان به نپوشیدن جوراب و فشار و اصطکاک روی پوست اشاره‌کرد. هر دو به شکل توده‌ای برجسته و سفت باعث بروز درد یا حساسیت در زیر پوست می‌شوند.

شکستگی‌های استرسی استخوان‌های کف پا

شکستگی استرسی نوعی شکستگی ناکامل است که در اثر فشار نامتناسب با توان فرد رخ می‌دهد. این عارضه بیشتر در اندام تحتانی و کف پا که فشار بیشتر وزن را متحمل است دیده می‌شود و شیوع آن در آقایان و ورزشکاران بیشتر است.

بورسیت پاشنه

بورسیت پاشنه به معنی التهاب کیسه‌های سینویال پشت استخوان پاشنه می‌باشد. استفاده مکرر و بیش از حد از مچ پا اصلی ترین علت به‌وجود آمدن این عارضه می‌باشد که به دلیل پیاده روی، دویدن و پریدن‌های بیش از حد این عارضه معمولا با التهاب و پارگی تاندون آشیل همراه است. شیوع این عارضه در دوندگان ماراتون، فوتبالیست‌ها و افرادی که مسافت‌های طولانی را می‌دوند بیشتر است.

شین اسپلینت

این بیماری درد در ناحیه‌ی ساق پا را سبب می‌شود؛ به‌طوری که در افراتد ورزشکار یا افرادی که عادت به پیاده روی دارند به صورت درد داخلی یا خارجی در استخوان ساق پا بروز می‌کند. از سایر علل این عارضه می‌توان تاندونیت (التهاب تاندون)، ورزش بیش از حد و بدون آمادگی بدنی، نامناسب بودن کفش، سطح نامناسب ورزش، شدت زیاد تمرین و طولانی بودن مدت زمان تمرین را نام برد.

هالوکس ریجیدوس

شایع‌ترین محل آرتروز در پامفصل متاتارسوفانژیال است. این مفصل اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا هر بار، با قدم برداشتن خم شده و در صورت خشکی ایجاد درد می‌کند. این عارضه اغلب در افراد بالغ در سنین 30 تا 60 سال اتفاق می‌افتد و دلیل مشخصی هم ندارد. از علائم این بیماری می‌توان به درد حین راه رفتن، تورم اطراف مفصل، برجستگی روی پا و عدم توانایی خم و راست کردن مفصل اشاره کرد.

هالوکس والگوس

هالوکس والگوس یا انحراف شست پا، نوعی اختلال در ساختمان کف پا است که در آن انگشت شست پا در موقعیت خود قرار ندارد و به سمت انگشتان دیگر پا خم می‌شود و به مرورزمان و به کندی رو به بدتر شدن می‌رود. این اختلال اغلب در خانم‌ها به علت پوشیدن  کفش‌های نوک‌تیز و پاشنه بلند نمایان می‌شود اما در کل به علت فشار بیش از اندازه و طولانی مدت به انگشتان پا ایجاد می‌شود.

نورون مورتون

یک نوع بیماری که در آن بافت انگشت پا ضخیم می‌شود و به علت کنار هم قرار گرفتن عصب و این بافت، عصب پا تحریک شده و در نتیجه باعث درد می‌شود. این درد معمولا در بین انگشتان سوم و چهارم احساس می‌شود و انگار یک سنگ ریزه در داخل کفشتان قرار دارد. معمولا زنان بیشتر از مردان به این عارضه دچار می‌شوند که علت آن استفاده از کفش‌های پاشنه بلند است.

سندروم تونل تارسال

از مشکلات دردناک پا به شمار می‌رود و معمولا در افرادی که مدت زمان زیادی می‌ایستند رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این سندروم ممکن است درد، بی‌حسی، یا گزگز احساس کنند که می‌تواند در هر جایی از عصب تیبیال یا درشت‌نی باشد اما نواحی رایج احساس درد در کف پا یا قسمت داخلی مچ هستند. این درد ممکن است به‌صورت تیر کشیدن، سوزن سوزن شدن یا احساس برق گرفتگی باشد.

متاتارسالژیا

به استخوان‌هایی که انگشتان پا را به مچ وصل می‌کنند، متاتارس‌ها و به درد در این ناحیه و در قسمت توپ پا متاتارسالژیا گفته می‌شود. این بیماری ممکن است در اثر انجام فعالیت‌هایی مانند پریدن یا دویدن و یا همچنین پوشیدن کفش‌های بسیار تنگ و گشاد رخ می‌دهد. اضافه وزن نیز یکی دیگر از علت‌های بروز این عارضه است. این بیماری جدی نیست اما می‌تواند منجر به محدودیت در فعالیت‌های بیمار شود.

استئوکندریت دیسکان

نوعی آسیب سطح بالایی تالوس است. در این بیماری غضروف قسمتی از سطح تالوس از بین می‌رود که علت این اتفاق نرسیدن خون به استخوان زیر این غضروف است. گاهی ممکن است این بیماری به علت حادثه‌ای مانند پیچ خوردگی مچ پا آغاز شود و اما گاهی این عارضه وجود ندارد یا به شدت کم‌رنگ است و عارضه به مرور زمان رخ می‌دهد.

کشیدگی یا پارگی تاندون‌ها و رباط‌های پا

تاندون‌ها طناب‌های طولانی و سفت از بافت‌هایی هستند که ماهیچه را به استخوان وصل می‌کنند. تاندون آشیل بزرگ‌ترین و قوی‌ترین تاندون بدن انسان است که استخوان پاشنه را به ساق پا متصل می‌کند و به شخص کمک می‌کند، راه برود، بپرد یا بدود. این تاندون قابلیت تحمل کشش را دارد اما گاهی کشیدگی بیش از حد موجب آسیب به تاندون می‌شود. رباط‌ها، نوارهای بافتی بسیار محکمی هستند که به استخوان‌های دو طرف مفاصل متصل شده و موجب می‌شوند استخوان‌ها در کنار هم قرار گیرند. پارگی یا کشیدگی رباط زمانی رخ می‌دهد که بدن تحت فشار قرار گیرد. در اثر این فشارها، رباط در شرایطی قرار می‌گیرد که برای تحمل فشار در آن جهت طراحی نشده است و تحمل آن از توان رباط خارج است در نتیجه دچار کشیدگی یا پارگی می‌شود.

علائم عمومی مشکلات ناحیه‌ی پا

• درد شدید و حساسیت به لمس در ناحیه پا.
• تورم و التهاب در ناحیه.
• تغییر رنگ و دمای پوست در ناحیه‌ی پا مانند قرمزی یا کبودی.
• عدم توانایی راه رفتن یا عقل وزن برروی پا.
• داشتن زخمی که بهبود پیدا نکند (درصورت مبتلا بودن به دیابت).
• احساس خشکی و گرفتگی پس از حفظ طولانی‌مدت یک حالت.
• محدودیت دامنه حرکتی در مچ یا انگشتان.
• ایجاد شدن تدریجی یک برآمدگی دردناک در ناحیه‌ی مفاصل انگشتان پا به‌خصوص انگشت شست.
• کاهش یا افزایش قوس کف پا.

تشخیص علت درد پا

در ابتدا پزشک برای تشخیص علت دقیق درد، بیمار را مورد معاینه‌ی فیزیکی قرار می‌دهد. او علائم فرد مانند تورم، کبودی، التهاب، تغییر شکل ظاهری مفصل و همچنین شرح حال بیمار در مورد صدمه یا آسیب، سابقه رخداد درد این‌چنینی در ناحیه و تعریف بیمار از محل و نوع درد را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در مراحل بعدی در صورت نیاز، از تصویر برداری اشعه ایکس X_Ray، MRI (تصویربرداری روزنانس مغناطیسی)، سی‌تی‌اسکن، نوار عصب عضله و در صورت نیاز آزمایش خون برای تشخیص استفاده خواهد کرد.

درمان دردپا

درمانی که پزشک برای فرد در نظر می‌گیرد بستگی به علت اصلی بروز درد خواهد داشت. طیف درمان از ساده و غیرتهاجمی تا تهاجمی و پیچیده متفاوت خواهد بود.

خودمراقبتی

اگر آسیب به پا شدید نباشد با برخی اقدامات خودمراقبتی بهبود خواهد یافت؛ البته درصورتی که به‌طور صحیح و مداوم توسط فرد پیگیری شود. استراحت دادن چند روزه به مفصل و متوقف نمودن فعالیت‌هایی که مفصل را تحت فشار قرار می‌دهند و آسیب و درد را تشدید می‌کنند، می‌تواند گاهی در درمان موثر باشد.

همچنین لازم است الگوی زندگی فرد اصلاح شود و فعالیت‌هایی مانند راه رفتن و سایر عملکردهایی که فرد با پا دارد به‌شکل صحیح انجام شوند تا فشار وارد به اجزای مفصلی به حداقل برسد.

سرما و گرمادرمانی

استفاده از کمپرس سرد طی 48 ساعت، هر بار 15 تا 20 دقیقه و 2 تا 3 بار در روز می‌تواند تاثیر خوبی در کاهش التهاب داشته باشد. پس از طی دو روز فرد می‌تواند از کمپرس گرم یا دوش آب گرم برای افزایش گردش خون و کاهش اسپاسم عضلانی کمک بگیرد.

دارو

استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی نیز در کاهش تورم و درد مفید خواهند بود که گاها توسط پزشک برای بیمار تجویز می‌شوند؛ اما داروهای مسکن خوراکی و موضعی را میتوان بدون نسخه‌ی پزشک نیز از داروخانه تهیه کرد.

آتل یا بریس

استفاده از آتل، بریس و یا بانداژ می‌تواند تاثیر خوبی در کاهش فشار و درد ناحیه‌ی پا داشته باشد زیرا این بریس‌ها با طراحی خاصشان می‌توانند تا 90 درصد وزن وارد بر استخوان‌های پا را دفع کنند.

فیزیوتراپی پا

فیزیوتراپیست با توجه به عارضه یا آسیب، محل و میزان درد و شرایط فیزیکی بیمار، برنامه‌ی درمانی مناسب فرد را برای او در نظر می‌گیرد. در طی درمان ابتدا تمرکز فیزیوتراپیست بر روی کاهش درد و التهاب می‌باشد و در ادامه‌ی روند درمان ، تکنیک‌هایی را در جهت ایجاد انعطاف، قدرت و دامنه‌ی حرکتی مناسب به‌کار خواهد گرفت. این تکنیک‌ها شامل استفاده از دستگاه‌هایی چون لیزر، اولتراسوند، تکار (RF)، تحریک الکتریکی، مگنت و خدماتی از قبیل سوزن خشک، تکنیک‌های درمان دستی و تمرینات ورزشی می‌باشند که فیزیوتراپیست از آن‌ها در کنار هم و به شکلی مکمل بهره می‌گیرد تا طی دوره‌ی فیزیوتراپی، اهداف درمانی را میسر سازد.

لیزرتراپی

یکی از روش‌های درمان در فیزیوتراپی، لیزردرمانی است. در این نوع درمان، فیزیوتراپیست با استفاده از پرتوهای لیزر، که به صورت نور و انرژی هستند، عضلات بیمار را تحریک می‌کند. با تولید ای‌تی‌پی و تولید کلاژن در بدن و همچنین افزایش انرژی سلولی، موجب کاهش درد فرد و به دنبال آن، درمان می‌شود.

تحریک الکتریکی

امروزه برای کاهش درد و درمان بسیاری از بیماری‌ها از الکتروتراپی که یکی از روش‌های نوین درمان است استفاده می‌شود. درمان به این‌صورت انجام می‌گیرد؛ که با تحریک‌الکتریکی، اعصاب حسی را تحریک‌کرده و تا حد قابل‌توجهی، درد وابسته به عارضه مچ‌پا را کاهش می‌دهد.

مگنت

زمانی که فیزیوتراپی با استفاده از انرژی الکترومغناطیسی صورت بگیرد، به آن مگنت‌تراپی گفته می‌شود. با توجه به تحقیقات صورت‌گرفته، مگنت‌تراپی تا 80% درد عضلات بیمار را کاهش می‌دهد. این امواج سبب افزایش گردش‌خون در عروق و مویرگ‌های کوچک می‌شود و با تسریع رشد و بهبودی بافت‌های آسیب‌دیده به کاهش درد و درمان کمک فراوانی می‌نماید.

جراحی

در صورتی که درد پا مستمر و شدید باشد، به‌طوری که عارضه حاد شود، (مانند مشکلات ساختاری در استخوان‌ها) ، ممکن است پزشک با بررسی آزمایش‌ها به این نتیجه برسد که مشکل فقط با جراحی اصلاح شود.