آرنج مفصلی است که استخوان بازو از بالا و استخوان‌های اولنا (زند زیرین) و رادیوس (زند زبرین) از پایین در محل آن به‌هم می‌پیوندند. سه استخوان تشکیل دهنده‌ی مفصل با بافت‌های سختی به نام رباط‌ها (لیگامان‌ها)، تاندون‌ها و عضلات در مجاورت هم قرار گرفته‌اند. این امر، حرکات بازو در جهات مختلف، مانند بلند کردن و پایین آوردن اشیاء و چرخش به داخل و خارج دست را امکان‌پذیرمی‌کند. همچنین در انتهای هر استخوان نیز غضروف وجود دارد که ضربات را جذب می‌کند و به استخوان‌ها این امکان را می‌دهد تا در برابر یکدیگر به‌راحتی حرکت کنند. ایجاد آسیب در هریک از این اجزاء باعث بروز درد و ناراحتی برای فرد می‌شود. عوامل مختلفی در بروز درد آرنج دخیل هستند. درد ممکن است به‌صورت تدریجی و مزمن و یا در اثر یک حادثه به‌صورت ناگهانی ایجاد شوند. درد آرنج یک احساس آزاردهنده‌ی مفصلی است که اغلب نگران کننده نیست. میزان و نوع درد بستگی علت بروز عارضه دارد. این درد ممکن است از احساس سوزش و بی‌حسی تا درد شدید متغیر باشد. یکی از بهترین روش‌های درمان درد آرنج، فیزیوتراپی آرنج می‌باشد که در ادامه به آن می‌پردازیم. رایج‌ترین علل بروز درد و مشکلات مفصل آرنج به شرح زیر است:

شکستگی و دررفتگی آرنج

استخوان‌های اطراف آرنج ممکن است در اثر حوادثی مانند ضربه‌ی ناگهانی، تصادف، سقوط یا در حین ورزش دچار شکستگی شوند. که مانند سایر شکستگی‌ها با درد شدید همراه است. دررفتگی آرنج نیز به حالتی اطلاق می‌شود که هرکدام از استخوان‌های مفصل آرنج از محل صحیح خود خارج شوند . این حالت معمولا در اثر سقوط فرد و حایل کردن دست رخ می‌دهد. دررفتگی آرنج هم می‌تواند همراه با شکستگی دیده شود که در هر دو حالت وضعیت بسیار دردناکی را برای فرد ایجاد می‌کند.

آرنج تنیس بازان و آرنج گلف بازان

دو نوع تاندونیت (التهاب تاندون) در ناحیه آرنج، به نام‌های آرنج تنیس بازان و آرنج گلف بازان شناخته شده است. در هر دوی این بیماری‌ها استفاده بیش ‌از حد از آرنج موجب تورم و التهاب تاندون در اطراف آرنج می‌شود. تفاوت اصلی بین این دو عارضه محل درگیری در تاندون‌ها می‌باشد؛ آرنج تنیس بازان روی قسمت خارجی آرنج تاثیر می‌گذارد. درحالی که آرنج گلف بازان قسمت داخلی آرنج را تحت تاثیر قرار می‌دهد. صرفا ورزشکاران نیستند که دچار این عارضه می‌شوند، هرگونه صدمه و آسیب در محل اتصال این تاندون‌ها به آرنج می‌تواند منجر به این دو بیماری شود.

سندروم تونل کوبیتال

در این بیماری عصب اولنار که از پشت لبه‌ی داخلی آرنج عبور می‌کند، تحت فشار قرار می‌گیرد. این عصب از درون کانالی به نام کانال کوبیتال عبور می‌کند که در قسمت داخلی آرنج قرار گرفته است. ممکن است در اثر تنگ شدن کانال، عصب اولنار تحت فشار قرار گیرد که این امر منجر به دردناک شدن آرنج و ایجاد علائمی مانند بی‌حسی و گزگز در ناحیه‌ی آرنج، ساعد و انگشتان 4 و 5 خواهد شد. سندروم تونل کوبیتال نوعی نوروپاتی است که فشردگی عصب اولنار نیز نامیده می‌شود.

سندروم تونل رادیال

عصب رادیال یکی از اعصابی است که عملکرد حسی و حرکتی بازو را فراهم می‌کند و مستقیما به کف دست می‌‍رسد. این عصب در محدوده‌ی آرنج از منطقه‌ای به نام تونل رادیال عبور می‌کند. اگر عصب هنگام عبور از این ناحیه تحت فشار قرار گیرد، عارضه‌ی سندروم تونل رادیال ایجاد می‌شود که موجب درد در سطح خارجی آرنج و ضعف عضلانی ساعد خواهد شد. این بیماری بسیار نادر است و به‌طور معمول با رعایت نکاتی جهت کاهش فشار روی ناحیه‌ی درگیر، در نهایت به خودی خود بهبود می‌یابد.

استئوکندریت دیسکانت

این عارضه بیشتر در کودکان و نوجوانان رایج است. در این بیماری به علت اختلال در خونرسانی و نکروز (مردن) بخشی از بافت استخوانی و سپس جدا شدن این قطعه، حین فعالیت ایجاد می‌شود.

نقرس

نقرس نوعی آرتروز است که در اثر رسوب اسید اوریک به‌صورت کریستال در بافت‌های بدن ایجاد می‌شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد.

آرتروز آرنج

معمولا با افزایش سن و یا وجود آسیب دیدگی قبلی مفاصل بدن دچار فرسودگی و ساییدگی می‌شوند. زمانی که غضروف موجود بین استخوان‌های آرنج نیز فرسوده و تخریب شود، استخوان‌ها برروی یکدیگر ساییده می‌شوند و حرکات مفصل را تحت تاثیر قرار داده و آن را محدود و دردناک می‌کنند.

کشیدگی و پارگی رباط‌‌‌‌‌‌ها

رباط‌های ناحیه‌ی آرنج ممکن است در اثر وارد کردن فشار بیش‌از حد به آرنج، مثلا هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات اشتباه در ورزش کشیده و یا پاره شوند و برای فرد درد ایجاد کنند. آسیب رباط‌های آرنج ( لیگامان‌ها) در ورزشکارانی که از راکت استفاده می‌کنند و ورزش‌های پرتابی انجام می‌دهند رایج‌تر است.

بورسیت آرنج

بورسیت عارضه‌ای است که در اثر التهاب و یا تحریک بورس‌ها (کیسه‌های پر از مایع که بین استخوان‌ها و بافت‌هایی مثل تاندون‌ و رباط قرار دارند) به وجود می‌آید و موجب بروز علائمی چون درد، تورم و بروز ناراحتی در مفصل می‌شود.

لوپوس

در این بیماری سیستم ایمنی بدن، به بخش‌های سالم بدن حمله می‌کند (نوعی بیماری خودایمنی است). این حالت بیشتر روی دست و پا تاثیر می‌گذارد، اما می‌تواند در سایر مفاصل مانند آرنج نیز مشکل ایجاد کند.

بیماری لایم

این بیماری در اثر گزیده شدن توسط نوعی حشره‌ی کنه ایجاد می‌شود و در صورتی که به‌موقع درمان نشود، می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی در سیستم عصبی و ایجاد درد در مفاصلی مانند آرنج گردد.

شکستگی‌های استرسی

در این عارضه معمولا در اثر استفاده بیش‌از حد از استخوان‌های آرنج ترک ایجاد می‌شود. ورزشکارانی که از دست برای پرتاب استفاده می‌کنند (مانند بازیکنان بیسبال) درمعرض ابتلا به این عارضه هستند.

آرتریت روماتوئید

آرتریت نوعی بیماری است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و موجب بروز سفتی، التهاب و درد در اطراف مفاصل شود.

شکستگی اولکرانون

زائده‌ی اولکرانون که برجسته‌ترین قسمت در پشت مفصل آرنج می‌باشد؛ در واقع بالاترین قسمت استخوان زند زیرین یا اولنا است که در تشکیل مفصل آرنج نقش دارد. درصورتی که این استخوان در اثر ضربه‌ی مستقیم و یا غیر مستقیم شکسته شود، سبب ایجاد خونمردگی و درد شدید در ناحیه آرنج می‌شود.

آسیب عصب اولنار

عصب اولنار از قسمت داخلی شبکه بازویی منشا گرفته، از بازو پایین می‌آید و به کف دست می‌رسد. عصب اولنار ممکن است به علت ورود اجسام نافذ و برنده پاره شود. یا به علل مختلف به‌صورت موضعی، عصب تحت فشار قرار گیرد و اختلال حسی و حرکتی ایجاد کند.

علائم درد آرنج

علائم عمومی مشکلات و بیماری‌های ناحیه‌ی آرنج شامل موارد زیر می‌باشد:

• عدم تسکین یا کاهش درد، پس از استراحت و مصرف مسکن‌ها.
• بی‌حسی، احساس گزگز یا ضعف در بازو و دست‌ها.
• درد شدید همراه با ورم و التهاب.
• تب، قرمزی و گرما در ناحیه‌ی مفصل که می‌تواند نشانه‌ی عفونت باشد.
• کبودی و تورم که می‌تواند از علائم شکستگی باشد.

تشخیص درد آرنج

پزشک برای تشخیص علت درد آرنج، عموما به‌صورت بالینی شخص را مورد معاینه قرار می‌دهد و سابقه‌ی پزشکی شخص را بررسی می‌کند. او در مورد زمان شروع درد آرنج، عادات ورزشی و فعالیت‌های شغلی و اینکه آیا اخیرا دچار صدمه و آسیب شده است یا خیر، از بیمار سوال می‌کند. همچنین علائمی مانند بی‌حسی، گزگز، تورم، کبودی یا قرمزی، تب و تغییر شکل نیز توسط پزشک بررسی می‌شود. او همچنین استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و اعصاب را نیز با انجام تست‌های بالینی روی بیمار مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در مراحل بعدی، برای تایید تشخیص ممکن است نیاز به تصویربرداری‌ها مانند عکس رادیوگرافی و یا ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن باشد. اگر پزشک به وجود عفونت مشکوک بود ممکن است انجام آزمایش خون هم تجویز شود.

درمان درد آرنج

انتخاب روش درمان مناسب ، کاملا وابسته به علت دقیق ایجاد مشکل و میزان درد بیمار خواهد داشت، بنابراین قبل از شروع هر برنامه‌ی درمانی پزشک متخصص باید علت عارضه را تعیین کند. اکثر مشکلات آرنج به‌جز عوارض حاد مانند شکستگی‌ و دررفتگی آرنج، با راهکارهای ساده و خودمراقبتی قابل کنترل و بهبود هستند، اما با این حال بسته به شرایط شخص ممکن است پروسه درمان تا مراحل کمی تهاجمی پیش رود.

استراحت

استراحت‌دادن به مفصل که اولین گام درمانی بسیاری از عوارض رایج آرنج می‌باشد، باعث‌می‌شود التهاب حاد مفصل تا حد زیادی کاهش‌یابد. با این حال به این نکته نیز باید توجه شود که بی‌حرکتی طولانی‌مدت باعث خشکی مفصل می‌شود. در طی این دوره اجتناب از فعالیت‌های تشدید کننده و تحریک کننده‌ی درد مانند: حرکات مکرر یا شدید بازو و بلند کردن اجسام سنگین که موجب وارد شدن فشار بیش از حد به مفصل می‌شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

سرمادرمانی

قراردادن کمپرس یخ، سه بار در روز و هر بار 15 تا 20 دقیقه تاثیر قابل توجهی در تسکین درد و کاهش سفتی آرنج خواهدداشت. برای جلوگیری از تحریک پوست بهتر است به‌طور مستقیم پک سرما را روی پوست قرار ندهید.

آرنج‌بند طبی

استفاده از بریس و آرنج‌بندهای طبی با کاهش فشار روی آرنج می‌تواند در تسکین درد موثر باشد.

داروها

در مواردی ممکن است پزشک برای تسکین درد فرد، داروهای مسکن و ضدالتهاب غیراستروئیدی تجویز نماید. استفاده از کرم‌های موضعی ضد درد نیز می‌تواند درد آرنج را تا حدودی تخفیف دهد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک روش غیرتهاجمی و موثر در درمان عوارض آرنج می‌باشد که حتی دردهای حاد را نیز تا حدود زیادی تسکین‌داده و علائم فرد را بهبودمی‌بخشد. فیزیوتراپیست بسته به نسخه‌ی پزشک اورتوپد، نوع و میزان درد و شرایط بیمار، برنامه‌ی درمانی مناسب فرد را برای او درنظر می‌گیرد. این برنامه‌ی درمانی شامل مدالیته‌های مختلفی می‌باشد که با بازگرداندن بیمار به سطح فعالیت‌های قبلی و عملکرد طبیعی، موجب افزایش قدرت و بازیابی تحرک و مهم‌تر از آن جلوگیری از بروز هرگونه آسیب و التهاب مجدد در آینده می‌شود. تکنیک‌های رایج و موثر فیزیوتراپی که در مرکز فیزیوتراپی نسیم سلامت (واقع در چیتگر تهران) بکار گرفته‌می‌شوند و در کنترل و تسکین درد آرنج نقش فراوانی دارند شامل موارد زیر می‌باشد:

منوال‌تراپی

استفاده از تکنیک‌های مختلف درمان دستی (ماساژدرمانی) با هدف افزایش گردش خون و به‌منظور کاهش بافت اسکار و گرفتگی‌های عضلانی و افزایش دامنه‌ی حرکتی، درمان موثری در کاهش دردهای عمقی می‌باشد.

سوزن خشک (dry needling)

این روش از تکنیک‌های رایج و کاربردی در تسکین درد و التهاب و مشکلاتی چون آرنج تنیس بازان می‌باشد.

شاک‌ویوتراپی

این تکنیک درمانی با وارد نمودن امواج فراصوت در بافت آسیب‌دیده سبب ایجاد میکرو تروما و در نتیجه تسهیل آغاز فرایند طبیعی ترمیم بدن می‌شود. لیزرتراپی، الکتروتراپی، درمان اولتراسوند و مگنت‌تراپی (درمان مغناطیسی) از سایر روش‌های درمان فیزیوتراپی می‌باشند. ممکن است در برنامه‌ی درمانی به تشخیص فیزیوتراپیست مورد استفاده قرار گیرند تا در فرایند ترمیم بافت و کاهش علائم بیمار کمک کنند.

تمرین‌درمانی

تمرینات کششی مناسب و اصولی با ایجاد کشش در بافت عضلات و تاندون‌های مفصل، انعطاف‌پذیری عضلات را بهبودبخشیده، اسپاسم را به حداقل می‌رساند و عملکرد مفید آرنج را افزایش‌می‌دهد.

تزریق

گاهی اوقات در مواردی که درد آرنج شدید باشد، ممکن است پزشک برای بیمار درمان‌های تهاجمی مانند انواع تزریق‌های استروئیدی، اوزون (انتقال اکسیژن فعال به‌طور مستقیم به ناحیه) و یا PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) را تجویز نماید، که هرکدام به نوبه‌ی خود نقش موثری در کاهش درد، ترمیم و بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده دارند، اما نکته‌ی مهم این است که متاسفانه تزریقات مفصلی درمان اساسی نیستند و تاثیرگذاری طولانی‌مدت ندارند. از طرفی نیز تکرار بیش‌ از حد مجاز آن‌ها عوارض جانبی برای فرد به دنبال خواهد داشت.

جراحی

در موارد شدیدتر مانند شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها و مشکلات مزمن ممکن است بیمار به جراحی نیاز داشته باشد. بسته به نوع و شدت آسیب، روش‌های مختلف جراحی مانند: آرتروسکوپی (با حداقل تهاجم) و یا جراحی باز برای شخص درنظر گرفته‌می‌شود. گاهی پس از جراحی‌ها، بیمار جهت کاهش عوارض پس از جراحی و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های قبلی‌اش به فیزیوتراپی ارجاع داده می‌شود.